Họ có chung tình yêu dành cho Thánh Augustinô nhưng lại bất đồng quan điểm về chính trị, nhập cư và trí khôn nhân tạo. Cuộc trò chuyện giữa Đức Leo XIV và ông JD Vance mới chỉ bắt đầu.
Đó là nhận định của Jonathan Liedl trong bản tin ngày 17 tháng 5 năm 2025 của tạp chí National Catholic Register.
Theo ông, khi Đức Giáo Hoàng Leo XIV và Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance gặp nhau vào cuối tuần này tại Rome để tham dự Thánh lễ nhậm chức của vị Giáo hoàng mới, đó sẽ không chỉ là một cuộc gặp gỡ bình thường giữa vị giám mục tối cao và một nhà lãnh đạo thế giới. Đây cũng sẽ là cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa hai người Công Giáo có ảnh hưởng nhất tại Hoa Kỳ hiện nay — và là khởi đầu cho những gì có thể chứng minh là cốt truyện quan trọng nhất trong thập niên tiếp theo của Công Giáo Hoa Kỳ.
Vance, người đã trở lại Công Giáo vào năm 2019, không chỉ cách chức vụ chính trị quyền lực nhất thế giới một nhịp tim. Ông cũng là người đứng đầu của một phong trào đang phát triển có tên là chủ nghĩa hậu tự do Công Giáo, chỉ trích quyền tự do cá nhân để ủng hộ việc thúc đẩy lợi ích chung do nhà nước bảo trợ và ngày càng phổ biến trong số những người Công Giáo trẻ tuổi bất mãn với tình trạng hiện tại.
Trong tư cách ấy, Vance không chỉ là một chính trị gia bình thường. Là một nhà lãnh đạo quốc gia thông thạo thần học Công Giáo một cách độc đáo, ông là người lãnh đạo của một phong trào. Và cho đến một tuần trước, ông đã sẵn sàng trở thành người có ảnh hưởng chính đến quan điểm của một thế hệ người Công Giáo Hoa Kỳ về sự tham gia chính trị.
Rồi Đức Giáo Hoàng Leo xuất hiện. Cuộc bầu cử ngày 8 tháng 5 người hâm mộ White Sox từ Chicago đã làm rung chuyển bối cảnh Công Giáo Hoa Kỳ chỉ sau một đêm — khiến địa vị của Vance với tư cách là một nhà lãnh đạo tư tưởng Công Giáo phần nào không còn chắc chắn.
Mật nghị chắc chắn sẽ làm điều này ở một mức độ nào đó. Vì nhiều lý do, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã không hữu hiệu trong việc kết nối với người Công Giáo Hoa Kỳ. Và nếu không có Rome phát huy ảnh hưởng điển hình của mình đối với đời sống Công Giáo Hoa Kỳ, nhiều người Công Giáo ở Hoa Kỳ sẽ tìm kiếm nguồn cảm hứng xã hội và trí tuệ ở nơi khác — bao gồm cả những nhân vật chính trị có khuynh hướng tôn giáo như Vance.
Nhưng Leo XIV dường như không chỉ thiết lập lại động lực mà còn thay đổi mô hình. Mặc dù vị Giáo hoàng mới cũng có thể sẽ ủng hộ nhiều chính nghĩa tương tự đã gây ra sự căng thẳng giữa Đức Phanxicô và những người Công Giáo bảo thủ ở Hoa Kỳ, chẳng hạn như tính đồng nghị và sự ủng hộ đối với người nhập cư, phong cách kiềm chế và sự tôn kính của giáo hoàng mới đối với những người tiền nhiệm như Đức Benedict XVI và Thánh Gioan Phaolô II đã giúp ngài nhận được sự chào đón nồng nhiệt ngay cả từ những góc độ truyền thống ở Hoa Kỳ.
Mọi dấu hiệu đều cho thấy người con bản xứ có cơ hội chiếm được trái tim và khối óc của người Công Giáo Hoa Kỳ theo cách mà chưa có giáo hoàng nào từng làm được trước đây. Và điều đó có thể làm phức tạp thêm vị thế của Vance với tư cách là một người có ảnh hưởng hàng đầu đến Công Giáo.
Nói rõ hơn, vị giáo hoàng người Hoa Kỳ và phó tổng thống Công Giáo nắm giữ các chức vụ khác nhau về cơ bản. Một người có nghĩa vụ phải giảng dạy đức tin Công Giáo một cách có thẩm quyền, trong khi người kia có nghĩa vụ phải đổi mới trật tự thế tục bằng cách sống theo đức tin đó.
Nhưng cũng không có nhiều nghi ngờ rằng trong thời đại của phương tiện truyền thông kỹ thuật số, sự sụp đổ của các định chế và sự chính trị hóa mọi thứ, các sứ điệp tương ứng của Đức Giáo Hoàng Leo XIV và Ông Vance về các vấn đề chính trị và xã hội sẽ cùng tồn tại — nếu không muốn nói là cạnh tranh — trên cùng một phương tiện. Và cách thức diễn ra của động lực đó có thể định hình cách người Công Giáo Hoa Kỳ áp dụng đức tin của họ vào xã hội trong nhiều thập niên tới.
Sự khác biệt và kết nối
Họ có thể tuyên xưng cùng một đức tin, nhưng Đức Leo XIV và Ông JD Vance thể hiện hai câu chuyện rất khác nhau về Công Giáo Hoa Kỳ.
Cả hai đều có khởi đầu khiêm tốn ở Trung Mỹ, nhưng có nguồn gốc hoàn toàn khác nhau. Vance xuất thân từ vùng Appalachia và lớn lên ở vùng Rust Belt Ohio hậu công nghiệp đang suy tàn, một trải nghiệm thúc đẩy nền chính trị "Nước Mỹ trên hết" của ông. Giống như những người Công Giáo thiên niên kỷ khác, đức tin của ông giống một sự lựa chọn có chủ ý hơn là một di sản được thừa hưởng.
Ngược lại, Đức Giáo Hoàng Leo XIV là sản phẩm của các cộng đồng Công Giáo dân tộc thiểu số ở Chicago vào những năm 1950, một quá trình nuôi dạy đã đưa ngài vào con đường truyền giáo ở Peru. Như Đức Giáo Hoàng đã nói với các nhà ngoại giao Vatican vào ngày 16 tháng 5, cuộc đời của ngài được đánh dấu bằng "khát vọng vượt qua biên giới để gặp gỡ những con người và nền văn hóa khác nhau" — một sự tương phản rõ rệt với những nhạy cảm của MAGA.
Tuy nhiên, một mối liên hệ đáng lưu ý là mối quan hệ chung của họ đối với Thánh Augustinô.
Ông Vance đã chọn Thánh Augustinô làm người bảo trợ cho lễ xác nhận của mình và đã trích dẫn thần học của vị Giáo phụ, đặc biệt liên quan đến chính trị và xã hội, là có ảnh hưởng đặc biệt đến sự trở lại của mình. Đức Giáo Hoàng Leo XIV là thành viên của một dòng tu lấy cảm hứng từ vị giám mục và nhà thần học thế kỷ thứ năm, và ngài đã tuyên bố mình là "con trai của Thánh Augustinô" trong bài phát biểu sau bầu cử của ngài từ loggia của Nhà thờ Thánh Phêrô.
Nhưng chỉ vì hai người trích dẫn từ Thánh Augustinô không có nghĩa là họ chia sẻ cùng một kết luận. Giống như Thánh Thomas Aquinas, bộ tác phẩm lớn lao của Thánh Augustinô đã được các trường phái thần học khác nhau sử dụng để đưa ra các lập luận loại trừ lẫn nhau. Ví dụ, về vấn đề mối quan hệ giữa Giáo hội và nhà nước, tư tưởng của Thánh Augustinô là nền tảng cho sự bảo vệ có ảnh hưởng của Robert Markus về tính trung lập thế tục, nhưng cũng là nền tảng cho sự phê phán của phong trào chính thống cấp tiến về nhà nước dân tộc hiện đại như là chống lại Chúa Kitô trong yếu tính.
Chủ nghĩa Augustinô của Vance chạy qua các học giả hậu tự do như Chad Pecknold của Đại học Công Giáo Hoa Kỳ, người nhấn mạnh đặc tính tôn giáo vốn có của chính trị và phê phán "huyền thoại tự do" của quyền tự chủ cá nhân. Một cách đáng lưu ý, lúc còn là Hồng Y, Đức Prevost đã theo Pecknold trên X, gợi ý cho thấy người nay là Giáo hoàng rất quen thuộc, nếu không muốn nói là đồng ý, với nhánh tư tưởng Augustinô này.
Nguồn gốc của sự căng thẳng
Nhiều người đã nói về cách Ông Vance và Đức Leo có thể xung đột, đặc biệt là về vấn đề nhập cư. Rốt cuộc, Đức Hồng Y Robert Prevost khi đó đã chia sẻ một bài viết cách đây ba tháng trên mạng xã hội có tựa đề "JD Vance đã sai: Chúa Giêsu không yêu cầu chúng ta đặt thứ tự cho tình yêu của mình dành cho người khác", một lời chỉ trích về việc phó tổng thống sử dụng khái niệm thần học có tên là ordo amoris để bảo vệ các chính sách nhập cư của chính quyền Trump.
Nhưng sự bất đồng rõ ràng của vị Giáo hoàng với các yếu tố trong lập trường nhập cư của Vance và Trump là điều không có gì đáng ngạc nhiên. Các lời kêu gọi của chính quyền nhằm trục xuất hàng loạt và nhắm mục tiêu vào những người di cư không có giấy tờ tại các nhà thờ và trường học, và cắt nguồn tài trợ cho các nỗ lực tái định cư người tị nạn Công Giáo, tất cả đều bị Hội đồng Giám mục Công Giáo Hoa Kỳ lên án.
Nhìn rộng hơn, sự thống nhất của PTT Vance và Đức Giáo Hoàng Leo XIV về nhiều vấn đề là về những gì bạn mong đợi giữa một vị giáo hoàng và một người bảo thủ theo chủ nghĩa dân túy — sự đồng thuận về các vấn đề xã hội như gia đình và bản dạng phái tính, và sự khác biệt về các vấn đề như hợp tác quốc tế và các quy định về môi trường. PTT Vance cũng có thể là một sự khác biệt so với đảng Cộng hòa Công Giáo điển hình ở chỗ sự nhấn mạnh của ông vào quyền lao động cũng có xu hướng phù hợp hơn với giáo lý xã hội của Giáo hội.
Nhưng căng thẳng đáng lưu ý nhất giữa Đức Giáo Hoàng Leo và PTT Vance có thể là về một vấn đề mới nổi: trí tuệ nhân tạo.
Với tư cách là phó tổng thống, Vance đã nhiều lần kêu gọi bãi bỏ quy định về trí tuệ nhân tạo. Ông không đưa ra lập luận này bất chấp giáo lý xã hội Công Giáo, mà bằng cách sử dụng nó. Trích dẫn lời dạy của Thánh Gioan Phaolô II rằng con người phải "góp phần vào sự tiến bộ liên tục của khoa học và công nghệ", PTT Vance đã lập luận rằng trí tuệ nhân tạo có thể là thứ "nâng cao, thay vì thay thế, giá trị của lao động".
Ngoài ra, PTT Vance đã cảnh báo rằng nếu Hoa Kỳ không thúc đẩy ranh giới của khả năng trí tuệ nhân tạo, các quốc gia khác, ít nhân hậu hơn, như Trung Quốc, sẽ làm.
"Đúng, có những lo ngại. Đúng, có những rủi ro. Nhưng chúng ta phải hướng tới tương lai trí tuệ nhân tạo với sự lạc quan và hy vọng, bởi vì tôi nghĩ rằng sự đổi mới công nghệ thực sự sẽ khiến đất nước chúng ta mạnh mẽ hơn", Phó tổng thống cho biết tại hội nghị thượng đỉnh công nghệ ngày 18 tháng 3.
Ngược lại, Đức Leo đang có cách tiếp cận thận trọng hơn đối với công nghệ mang tính chuyển đổi. Mặc dù thừa nhận “tiềm năng to lớn” của trí tuệ nhân tạo, ngài cũng nhấn mạnh đến nhu cầu “trách nhiệm và sự sáng suốt để đảm bảo rằng trí tuệ nhân tạo có thể được sử dụng vì lợi ích của tất cả mọi người”.
Những bình luận của Đức Leo là tiếng vang từng chữ của tài liệu về trí tuệ nhân tạo của Vatican vào tháng 1 năm 2025, trong đó nhấn mạnh rằng mọi bình diện của xã hội, bao gồm cả “chính phủ và các tổ chức quốc tế”, phải đảm bảo rằng trí tuệ nhân tạo thúc đẩy lợi ích chung. Không chỉ về mặt lao động và việc làm, mà còn liên quan đến các mối quan hệ của con người, sự sáng tạo và ra quyết định — những mối quan tâm đạo đức không được giải quyết trong đánh giá trí tuệ nhân tạo tập trung nhiều hơn vào kinh tế của Vance.
Hơn nữa, trí tuệ nhân tạo không phải là mối quan tâm nhỏ đối với Đức Giáo Hoàng Leo — đó là trọng tâm chính trong triều đại giáo hoàng của ngài. Ngài đã đề cập đến những thách thức mà trí tuệ nhân tạo đặt ra trong hầu hết mọi bài phát biểu công khai mà ngài đã đưa ra kể từ khi trở thành giáo hoàng.
Trên thực tế, vị Giáo hoàng người Mỹ đã chọn tên của mình một phần vì ngài cảm thấy mình được "gọi" để noi theo bước chân của Đức Leo XIII, vị giáo hoàng cuối thế kỷ 19 đã đưa ra một khuôn khổ đạo đức để vật lộn với những thay đổi công nghệ cấp tiến trong thời đại của ngài. Ngoại trừ việc phải đối diện với thách thức của các nhà máy và dây chuyền lắp ráp, Đức Leo XIV hiện phải đối diện với khả năng của các đội quân robot và ý thức trí tuệ nhân tạo.
"Trong thời đại của chúng ta", vị Giáo hoàng mới đã nói với Hồng Y đoàn vào ngày 10 tháng 5, "Giáo hội cung cấp cho mọi người kho tàng giáo lý xã hội của mình để ứng phó với một cuộc cách mạng công nghiệp khác và với những phát triển trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đặt ra những thách thức mới cho việc bảo vệ phẩm giá con người, công lý và lao động".
Cũng giống như thông điệp nền tảng của Đức Leo XIII, Rerum Novarum, đã nhấn mạnh đến nhu cầu bảo vệ người lao động và xã hội mà không lên án sự thay đổi công nghệ, Đức Leo XIV có thể được mong đợi sẽ đề xuất một khuôn khổ tương tự cho cuộc cách mạng kỹ thuật số — một khuôn khổ dựa trên tự do và trách nhiệm. Và có thể sẽ có nhiều lời kêu gọi điều chỉnh hơn là Vance hài lòng với.
Chính trị, Giáo hoàng và tri nhận của công chúng
Mặc dù có thể nảy sinh căng thẳng giữa hai người, PTT Vance đã nói rằng ông không muốn "chơi trò chính trị hóa trò chơi của Đức Giáo Hoàng.”
“Tôi chắc chắn ngài sẽ nói nhiều điều mà tôi thích,” PTT Vance nói với người dẫn chương trình phát thanh bảo thủ Hugh Hewitt vào ngày 9 tháng 5. “Tôi chắc chắn tôi sẽ tiếp tục cầu nguyện cho ngài và Giáo hội bất chấp tất cả và trong suốt tất cả, và đó sẽ là cách tôi xử lý vấn đề.”
Đối với phó tổng thống Công Giáo, việc duy trì được sự ưu ái của Giáo hoàng có vẻ quan trọng vì lý do cá nhân — nhưng cũng vì lý do chính trị. Trong khi tác động của Đức Phanxicô đối với nền chính trị Hoa Kỳ có vẻ không đáng kể, thì cử tri Công Giáo có thể chú ý nhiều hơn nếu phe của Vance ngày càng bất đồng quan điểm với một vị giáo hoàng người Mỹ được yêu mến.
Đức Giáo Hoàng Leo XIV chắc chắn không phải là một chính trị gia. Tuy nhiên, giáo lý của Giáo hội có ý nghĩa đối với chính sách công. Và vì các giám mục không có cùng loại ảnh hưởng ra lệnh và tuân theo đối với tín hữu Công Giáo như họ đã từng có trong thời của Đức Giáo Hoàng Leo cuối cùng, nên Đức Leo XIV có thể sẽ có chiến lược trong các thông tin liên quan của ngài. Ví dụ, mặc dù ngài có thể sẽ không đồng ý với Vance về bất cứ số lượng vấn đề nào, nhưng vị Giáo hoàng mới có thể sẽ tính đến việc 56% cử tri Công Giáo Hoa Kỳ đã bỏ phiếu cho phó tổng thống hiện tại vào tháng 11 năm ngoái khi ông xác định cách tốt nhất để tham gia.
Điều đó không nhất thiết có nghĩa là Đức Leo XIV sẽ luôn không đối đầu. Như ngài đã nói với đoàn ngoại giao Vatican, "Giáo hội không bao giờ có thể được miễn trừ khỏi việc nói sự thật về nhân loại và thế giới, sử dụng bất cứ khi nào cần thiết để làm giảm bớt ngôn ngữ có thể ban đầu gây ra hiểu lầm.”
Sự quen thuộc của Giáo hoàng mới với cách thức hoạt động của động lực chính trị và giáo hội Hoa Kỳ có thể sẽ khiến ngài truyền tải thông điệp của mình hữu hiệu hơn — hoặc ít nhất sẽ ngăn cản những người khác bác bỏ thông điệp đó trên cơ sở cho rằng "ngài không hiểu nước Mỹ", một câu nói thường được áp dụng cho Đức Phanxicô người Argentina.
Với khả thể có một triều đại giáo hoàng dài cho Đức Leo XIV — và với bản thân Vance có thể đang để mắt đến Phòng Bầu dục — giáo hoàng người Mỹ và phó tổng thống Công Giáo chắc chắn sẽ gắn kết với nhau. Câu chuyện về một phần tư thế kỷ tiếp theo của Công Giáo Hoa Kỳ phần lớn có thể phản ảnh mối quan hệ của họ — một mối quan hệ bắt đầu vào Chúa Nhật này, tại Thánh lễ.